Za 10 lat przybędzie 100 tys. niesamodzielnych Polaków po 65 roku życia. Niezbędny staje się nowy model opieki na seniorami
Prawdopodobnie jeszcze w marcu poznamy nową Strategię Rozwoju Usług Społecznych, nad którą pracuje obecnie Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Jej ważnym punktem ma być deinstytucjonalizacja opieki nad seniorami. Nowe plany to odpowiedź na proces starzenia się polskiego społeczeństwa, w którym w ciągu najbliższych 10 lat przybędzie niemal 100 tys. niesamodzielnych osób w wieku 65+ . System usług opiekuńczych pilnie wymaga alternatywnych rozwiązań, w tym zwiększenia roli opieki domowej.
Tworzona przez resort Rodziny i Polityki Społecznej nowa Strategia Usług Społecznych zakłada zarówno poszerzenie zakresu usług oferowanych przez domy pomocy społecznej, jak i większe wsparcie seniorów w środowisku lokalnym[1]. Prognozy brzmią alarmistycznie: jak wynika z raportu Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym” w tym roku osób niesamodzielnych po 65 roku życia będzie w Polsce ponad 644 tys., a w trakcie najbliższych 10 lat liczba ta wzrośnie o blisko 100 tys. do niemal 743 tys.[2]. W dodatku do 2045 roku już połowa Polaków będzie miała nie mniej niż 50 lat[3].
Kurs na opiekę domową
Obecnie potrzeby związane z opieką nad osobami starszymi najczęściej (w ponad 90%) są zaspokajane przez członków rodziny[4]. Ze względu na starzenie się społeczeństwa dalsze opieranie się na tym modelu będzie jednak coraz trudniejsze.
– Osoby, które od pewnego momentu muszą aktywnie wspomagać własnych dziadków, rodziców czy nawet sędziwe już rodzeństwo, najczęściej nie mają obszernej wiedzy na temat najlepszych metod postępowania z nie w pełni samodzielnymi seniorami. Chęć zapewnienia niesamodzielnej osobie dobrego, godnego życia często zderza się z trudnymi realiami. Bliscy stają przed dylematem: czy zrezygnować z własnej kariery zawodowej i poświęcić się opiece nad seniorem, rozważyć umieszczenie bliskiego w domu opieki czy też zapewnić mu wsparcie w jego własnym domu? Warto powiedzieć wyraźnie: każdy przypadek jest inny i nie ma jednego dobrego rozwiązania – mówi Przemysław Wiśniewski, prezes Zarządu Fundacji Zaczyn, działającej na rzecz aktywizacji seniorów[5].
Jedną z najważniejszych alternatywnych form opieki, których uwzględnienie w polskim systemie staje się w coraz większym stopniu nieuchronne, jest wsparcie seniora przez profesjonalnego opiekuna w miejscu zamieszkania podopiecznego. Do zalet tego modelu należy fakt, że osoba starsza pozostaje dzięki temu w znanym sobie środowisku. Jest to także bezpieczniejsze w kontekście rozprzestrzeniania chorób zakaźnych, takich jak COVID-19. Inny ważny atut: opiekun poświęca w danym momencie swój czas tylko jednemu podopiecznemu, a tym samym może w większym stopniu skupić się na jego potrzebach. Jednocześnie ta forma opieki umożliwia stworzenie wartościowej więzi pomiędzy opiekunem a podopiecznym.
– Opieka domowa ma szczególne znaczenie dla dobrego samopoczucia psychicznego starszej osoby, ponieważ daje jej poczucie bezpieczeństwa i pozwala uniknąć zagubienia. Senior pozostaje w przestrzeni, którą doskonale zna. Jest to bardzo ważne przede wszystkim wtedy, gdy podopieczny cierpi na chorobę otępienną lub Alzhaimera. Wykwalifikowany opiekun posiada także odpowiedną wiedzę o tym, jak zajmować się osobą starszą oraz jak wspierać i motywować seniora. Wspomniane przez mnie zalety opieki domowej widać na przykład w Niemczech, gdzie jest to bardzo popularne rozwiązanie – mówi specjalista Agnieszka Niedziela z Promedica24.
Zgodnie z danymi demograficznymi, tak odczuwalne dla naszego systemu opieki starzenie się polskiego społeczeństwa w przyszłości będzie nadal przybierać na sile. Z tego powodu należy dążyć do jak najdłuższego utrzymywania samodzielności przez seniorów, w czym może pomóc zawarte w Strategii Ministerstwa założenie wspierania ich lokalnie, a także takie rozwiązanie jak opieka domowa.
[2] Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym” – Raport DEINSTYTUCJONALIZACJA OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ W POLSCE – Deinstytucjonalizacja RAPORT 2021 skład.cdr (niesamodzielnym.pl)
[3] Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym” – Raport DEINSTYTUCJONALIZACJA OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ W POLSCE – Deinstytucjonalizacja RAPORT 2021 skład.cdr (niesamodzielnym.pl)
[4] Raport SeniorHub „Starość po polsku” – https://seniorhub.pl/wp-content/uploads/2021/04/Starosc-po-polsku-%E2%80%94-wersja-online.pdf
[5] Wypowiedź Przemysława Wiśniewskiego, prezesa Zarządu Fundacji Zaczyn – https://www.medexpress.pl/opieka-nad-seniorem-dylematy-wyzwania-i-zderzenie-z-realiami/82434