Czym się różni udar niedokrwienny od wylewu? Jak rozpoznać udar? Jak udzielić pierwszej pomocy? Jak opiekować się chorym po udarze?
Istnieją dwa rodzaje udarów mózgu. Pierwszy to udar niedokrwienny, występujący w 80% przypadków, spowodowany zablokowaniem naczynia krwionośnego przez zakrzep albo zator.
Jeśli natomiast w mózgu pęknie jakieś naczynko i dojdzie do krwotoku, mamy do czynienia z udarem krwotocznym, czyli wylewem.
Gdy krew przepływa przez mózg w nieprawidłowy sposób, nie może dostarczyć mu odpowiedniej ilości tlenu. Może dojść wtedy do poważnego uszkodzenia mózgu. Ryzyko udaru wzrasta z wiekiem.
Objawy udaru mózgu
Objawów udaru jest wiele, czasami pierwszymi symptomami są silny ból głowy albo zaburzenia przytomności, którym mogą towarzyszyć nudności i wymioty.
Możemy podejrzewać udar mózgu, jeśli zaobserwujemy następujące objawy:
- zaburzenia widzenia w jednym oku lub obu oczach,
- zaburzenia mowy z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się,
- zaburzenia chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy,
- niedowład lub porażenie mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała,
- „znieczulenie” twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała,
- silny ból bez znanej przyczyny.
Objawy udaru mogą się różnić u poszczególnych osób. Zależą one od miejsca uszkodzenia w mózgu oraz jego rozległości. Bywa, że udar mózgu jest bezbolesny. Jego szybkie rozpoznanie zwiększa szanse późniejszego leczenia.
Pierwsza pomoc
Jeśli tylko pojawi się podejrzenie udaru, natychmiast wzywamy pogotowie. Tylko w warunkach szpitalnych podopieczny może otrzymać właściwą pomoc i odpowiednie leki.
Pamiętajmy, że czas jest w tym wypadku niezwykle ważny!
Zadania opiekuna
Głównymi zadaniami opiekuna zajmującego się podopiecznym po udarze są:
- regularny, ścisły kontakt z lekarzem prowadzącym – neurologiem; zawsze przestrzegamy terminów zalecanych konsultacji specjalistycznych,
- regularne zabiegi pielęgnacyjne przy udziale pielęgniarki środowiskowej, zgodne z wymaganiami wynikającymi ze stanu ogólnego podopiecznego (pamiętamy o zachowaniu zasad profilaktyki zakażeń układu oddechowego, przeciwodleżynowej itd.),
- regularna rehabilitacja przy pomocy fizjoterapeuty; asystujemy podopiecznemu w zalecanych ćwiczeniach,
- regularna rehabilitacja logopedyczna we współpracy z terapeutą zaburzeń mowy; by osiągnąć możliwie najlepsze efekty warunkami koniecznymi są częste i regularne ćwiczenia, usprawniające aparat mowy oraz poprawiające umiejętności pisania i czytania,
- rehabilitacja i pomoc przy codziennych czynnościach; asystujemy podopiecznemu przy czynnościach, które może wykonać samodzielnie oraz zachęcamy go w razie niepowodzenia do podejmowania wielokrotnie prób ich wykonywania,
- wsparcie dla podopiecznego w zaakceptowaniu nowej, trudnej sytuacji oraz w próbach powrotu do wcześniejszych zainteresowań, a także rozwijaniu nowych, dostosowanych do aktualnych możliwości; wspólnie czytamy, oglądamy telewizję, słuchamy audycji radiowych, ułatwiamy podopiecznemu udział we wszystkich ważnych uroczystościach towarzyskich, rodzinnych, wydarzeniach kulturalnych, umożliwiamy opuszczanie domu i podróżowanie.
Opieka po udarze
Opieka domowa nad podopiecznym po udarze mózgu wiąże się ze zwróceniem szczególnej uwagi na:
- utratę niezależności – stan chorego ogranicza mu zdolność wykonywania prostych, codziennych czynności,
- utratę pozycji społecznej – podopieczny ma utrudnione kontakty towarzyskie spowodowane zaburzeniami komunikacji werbalnej, pogorszeniem funkcji poznawczych lub innymi przyczynami niezależnymi od niego,
- zmianę sytuacji rodzinnej – podopieczny ma trudności
- w zaakceptowaniu sytuacji, w której jest zależny od innych członków rodziny,
- lęk przed nawrotem choroby, pogorszeniem się obecnego stanu – razem z bliskimi stajemy przed szczególnym zadaniem, w którym ściśle współpracując z personelem medycznym oraz pracownikami socjalnymi, wspomagamy podopiecznego w ponownym osiągnięciu umiejętności codziennego funkcjonowania. Dzięki temu wysiłkowi będzie on mógł uwierzyć w możliwość poprawy, a nie pogorszenia swojej sytuacji życiowej.
Ze względu na długi czas trwania i skomplikowany charakter procesu rehabilitacyjnego musi nas, opiekunów, cechować cierpliwość, wytrwałość i wyrozumiałość.