Bezsenność u seniorów – kiedy sen staje się wyzwaniem
Bezsenność to problem, który dotyka nawet co drugą osobę w wieku podeszłym. Zbyt krótki sen, częste wybudzanie się w nocy, trudności z zasypianiem czy zbyt wczesne budzenie się – to tylko niektóre z objawów, które znacząco wpływają na jakość życia. Niestety, wciąż panuje przekonanie, że problemy ze snem to „naturalna część starzenia się”. Czas rozprawić się z tym mitem – bezsenność nie musi być nieodłącznym elementem starości i zdecydowanie nie powinna być lekceważona.
Sen a zdrowie – dlaczego to takie ważne?
Sen to czas, w którym nasz organizm się regeneruje. Dla osób starszych ma on kluczowe znaczenie – pozwala utrzymać stabilność emocjonalną, wspiera odporność, poprawia koncentrację i pamięć. Brak odpowiedniej ilości i jakości snu może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych: nasilenia objawów lękowych, obniżonego nastroju, a nawet zwiększonego ryzyka upadków czy zaostrzenia chorób przewlekłych. Co więcej, przewlekła bezsenność może przyspieszać procesy starzenia się organizmu.
Skąd się bierze bezsenność u osób w podeszłym wieku?
Bezsenność u seniorów może mieć wiele przyczyn, a rzadko są one jednoznaczne czy oczywiste. Jak zauważyła podczas naszego spotkania prof. Anna Antosik-Wójcińska, często jest to wynik nakładających się czynników, takich jak nieprawidłowe nawyki – np. korzystanie z telefonu lub oglądanie telewizji tuż przed snem, nieregularny rytm dnia czy późne spożywanie posiłków. Do tego dochodzą kwestie zdrowotne: przewlekły ból, choroby neurologiczne, problemy z oddychaniem czy schorzenia serca. Równie istotne są przyczyny emocjonalne – samotność, lęk, stres czy depresja, które dotykają wielu osób starszych i bezpośrednio wpływają na jakość snu. Nie można też zapominać o lekach – niektóre przyjmowane codziennie środki, w tym także suplementy diety, mogą niekorzystnie oddziaływać na rytm snu i czuwania, prowadząc do zaburzeń snu.
Jakie są rodzaje bezsenności?
Warto wiedzieć, że bezsenność dzielimy na krótkotrwałą (trwającą do 3 tygodni) oraz przewlekłą – która utrzymuje się powyżej 3 miesięcy i wymaga konsultacji z lekarzem. Kluczowym objawem, który powinien zaniepokoić, nie jest sama liczba przespanych godzin, ale uczucie zmęczenia i niewyspania w ciągu dnia, trudność w koncentracji, rozdrażnienie i obniżony nastrój.
Czy leki nasenne to rozwiązanie?
Leki nasenne mogą pomóc, ale – jak zaznaczyła nasza ekspertka – powinny być stosowane ostrożnie i krótkoterminowo. Niekontrolowane i długotrwałe ich przyjmowanie może prowadzić do uzależnienia, pogorszenia funkcji poznawczych i zwiększenia ryzyka upadków. W wielu przypadkach skuteczniejsze okazują się metody niefarmakologiczne.
Jak poprawić jakość snu?
Kluczowe znaczenie ma codzienna rutyna – regularne godziny zasypiania i wstawania wspierają naturalny rytm dobowy. Równie ważne jest odpowiednie przygotowanie miejsca do snu: przewietrzenie pokoju, przyciemnione światło i ograniczenie hałasu sprzyjają wyciszeniu organizmu. Warto też unikać używek takich jak kawa czy alkohol w godzinach wieczornych, ponieważ mogą one znacząco zakłócać sen. Aktywność fizyczna w ciągu dnia, zwłaszcza na świeżym powietrzu, pomaga naturalnie zmęczyć organizm, a tym samym łatwiej zasnąć. Warto również ograniczenie drzemek drzemek. Pomocne mogą być także techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja czy słuchanie łagodnej muzyki przed snem.
Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?
Jeśli problemy ze snem utrzymują się przez dłuższy czas, a domowe sposoby nie pomagają – warto skorzystać z pomocy lekarza. Dobrze jest przygotować się do takiej wizyty, np. notując swoje objawy, godziny zasypiania i pobudek, czy listę przyjmowanych leków. Specjalista może zalecić dokładniejszą diagnostykę i w razie potrzeby rozpocząć terapię – farmakologiczną lub behawioralną.
Zadbaj o zdrowy sen – dla siebie i swoich podopiecznych
Bezsenność to nie „urok starości” – to realny problem zdrowotny, który można i trzeba leczyć. Jako opiekunka osoby starszej możesz mieć ogromny wpływ na codzienne nawyki seniora, jego komfort psychiczny i fizyczny, a tym samym – na jego sen. To także dobry moment, by przyjrzeć się własnemu rytmowi dnia i zadbać o jakość swojego odpoczynku.
Zachęcamy Cię do obejrzenia nagrania z naszego spotkania z prof. Anną Antosik-Wójcińską! To wyjątkowa okazja, by zyskać wiedzę, która może realnie pomóc w codziennej pracy z osobą starszą – a także zadbać o własne zdrowie i dobre samopoczucie. Nagranie jest dostępne poniższej: