Zaopiekuj się swoim sercem
Ból w okolicy mostka, promieniowanie bólu przez lewe ramię, niepokój, chłodna blada skóra, zimny pot, a niekiedy nudności i wymioty. To mogą być objawy zawału serca. Serce to najważniejszy organ w naszym ciele. Bez pompowania krwi wszystkie inne narządy przestają funkcjonować. Dlatego warto wiedzieć jakie objawy informują nas o problemach z sercem, jak o nie dbać i co robić w razie nagłego zatrzymania akcji serca.
Choroba wieńcowa polega na niedotlenieniu mięśnia sercowego. Najczęściej spowodowane jest to miażdżycowym zwężeniem naczyń krwionośnych serca. Charakteryzuje się ona napadami bólu (zwykle za mostkiem, rozpierającym, piekącym, gniotącym lub ściskającym, który promieniuje do krtani, żuchwy, barku, lewej ręki, łopatki, kręgosłupa) i uczuciem duszności. Początek napadu bólowego jest nagły, trwa zwykle kilka minut, a wywołuje go przeważnie wysiłek fizyczny, napięcie emocjonalne, spożycie obfitego posiłku, wyjście z ciepłego pomieszczenia podczas wietrznej lub mroźnej pogody. Powikłania dusznicy: zawał serca, zaburzenia rytmu serca. Całkowite zamknięcie światła naczyń krwionośnych powoduje martwicę części serca – ten stan nazywamy zawałem serca.
Jakie objawy wskazują na zawał?
- nagły ból w okolicy mostka,
- wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej,
- promieniowanie bólu przez lewe ramię aż do małego palca,
- niepokój, strach przed śmiercią,
- chłodna, blada skóra, zimny pot,
- niekiedy nudności i wymioty,
- często nieregularny puls.
Pierwsza pomoc
Musimy jak najszybciej wezwać zespół ratownictwa medycznego. Czekając na lekarza, ułóżmy podopiecznego tak, aby tułów był lekko uniesiony, w pozycji odciążającej serce. Starajmy się go uspokoić. Rozluźnijmy ciasne ubrania, by ułatwić mu oddychanie. W przypadku zatrzymania krążenia (brak wyczuwalnego tętna i oddechu) musimy zrobić sztuczne oddychanie połączone z uciskiem klatki piersiowej (powtarzamy 30 uciśnięć klatki piersiowej – 2 wdechy – 30 uciśnięć – 2 wdechy). Cykl ten kontynuujemy do przyjazdu pomocy medycznej.
Opieka w chorobach układu krążenia
Choroby układu krążenia nazywamy często chorobami cywilizacyjnymi (do ich wystąpienia przyczynił się w znacznej mierze postęp cywilizacyjny) – są one najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Jeśli opiekujemy się osobą starszą, powinniśmy zapobiegać wystąpieniu tych chorób, a gdy już uaktywnią się, wprowadzić profilaktykę ich powikłań. Pomimo że choroby tego układu to szereg różnych schorzeń, często mają one te same przyczyny, które należy wyeliminować lub zmniejszyć ich oddziaływanie.
- Regularna kontrola stanu zdrowia – pomiary ciśnienia tętniczego krwi i zapisywanie wyników w książce kontroli RR, zwrócenie uwagi na objawy zaburzeń i przekazanie tych informacji lekarzowi, np. bóle głowy, uczucie duszności, obrzęki kończyn. Gdy lekarz zaleci badania, należy je wykonać, gdy umówi się z seniorem na wizytę, należy się na nią zgłosić.
- Stosowanie się ściśle do zaleceń lekarza dotyczących farmakoterapii. Seniorzy muszą przyjmować leki ściśle ze wskazówkami lekarza, ponieważ łatwo dochodzi u nich do kumulowania się substancji leczniczych, co może doprowadzić do wielu zaburzeń. Ważna jest również pora przyjmowania leku i płyn, którym go popijamy – najbezpieczniejsza jest woda. Jeśli pojawią się powikłania po spożyciu medykamentu, należy to zgłosić, a lekarz zaordynuje inny lek lub zmieni dawkę.
- Unormowanie masy ciała. Nadwaga, a zwłaszcza otyłość, to jedna z głównych przyczyn tej grupy chorób. Jak schudnąć? Zmniejszyć kaloryczność posiłków (często nie jesteśmy świadomi, ile spożywamy kalorii przez całą dobę – warto notować zjedzone produkty. Ułatwią to tanie i łatwe w obsłudze programy dietetyczne, powszechnie dostępne w Internecie. Powinniśmy spożywać pięć posiłków w ciągu doby. Starajmy się, aby przerwy między nimi nie były zbyt długie. Ponadto należy zadbać o aktywność fizyczną dostosowaną do aktualnych możliwości seniora.
- Seniora należy zachęcać do regularnej aktywności fizycznej. Mogą to być proste czynności takie jak: codzienny spacer, gimnastyka, jazda na rowerze stacjonarnym itd. Towarzyszenie starszej osobie w ćwiczeniach może przynieść korzyści także opiekunowi. Aktywność fizyczna to jeden z tańszych i najlepiej udowodnionych czynników prewencji chorób przewlekłych i niepełnosprawności.
- Ograniczenie ilości spożywanej soli – jeśli takie jest zalecenie lekarza (jest też ryzyko zbyt niskiego poziomu sodu we krwi). Poradnik dla Rodzin i Opiekunów Seniorów 29
- Ograniczenie spożywanie tłuszczów zwierzęcych (smalec, masło) na rzecz roślinnych (awokado, oleje z pierwszego tłoczenia) oraz ryb, które zawierają cenne kwasy omega 3.
- Ograniczenie lub wyeliminowanie produktów z białej mąki na rzecz pełnoziarnistych, na naturalnych zakwasach (o ile nie ma przeciwwskazań) – zawierają wiele witamin i soli mineralnych oraz błonnik (zapobiegający zaparciom).
- Zwiększenie spożycia warzyw (są bogate w błonnik, witaminy i minerały).
- Dbanie o odpowiednie nawodnienie seniora – podaż płynów to minimum 30 ml/kg masy ciała na dobę. Odwodnienie pogłębia zaburzenia kardiologiczne.
- Zaprzestanie palenia tytoniu.
- Spożywanie alkoholu okazjonalnie i w małych ilościach.
- Nauczenie się, jak radzić sobie ze stresem – dotyczy to seniora, ale również jego opiekuna. Proponujemy muzykę relaksacyjną, spacery na świeżym powietrzu (najbardziej efektywne trwają 30-60 minut) lub inną aktywność fizyczną, uprawianie hobby, spotkania z ludźmi, w których towarzystwie dobrze się czujemy. Jeżeli mimo to nie możemy poradzić sobie z negatywnymi emocjami, wskazana jest wizyta u psychologa. Czasem konieczna jest terapia całej rodziny.
- Dbanie o właściwy rytm snu i czuwania – osoby starsze często zasypiają w dzień, a w nocy są aktywne. Należy wypracować stałe pory snu i czuwania. Wzmocnić aktywność seniora w dzień. Przewietrzyć pokój, zmniejszyć temperaturę na noc do ok. 17-20 stopni C. Należy stworzyć zwyczaje nocne – lekkostrawna kolacja, wieczorna toaleta, wyciszenie się (np. modlitwa). Warto zadbać o ciepłe, wyprodukowane z naturalnych włókien ubranie do spania. Można pozostawić skarpetki na noc. W pokoju zapewnić słabe światło, ciszę lub delikatną muzykę. Można podać również herbatki nasenne albo mleko z miodem. Należy zapewnić poczucie bezpieczeństwa, np. zapalając
lampkę, pozostawiając przy pacjencie sygnalizację przywoławczą (dzwonek). Jeżeli lekarz zleci leki nasenne, podawać je przed 22.00 – ich późniejsze przyjęcie spowoduje senność w ciągu dnia. - Należy stopniowo pionizować, by nie doszło do nagłego niedociśnienia.
- Dbanie o higienę ciała – toaleta dwa razy dziennie i w razie potrzeby – oraz higienę otoczenia, aby zapobiegać zakażeniom. Podczas zabiegów higienicznych kontrolujemy stan skóry pod kątem wystąpienia ran i obrzęków. Zabiegi wykonujemy delikatnie.
- Przy zaburzeniach w obrębie naczyń żylnych kończyn dolnych dodatkowo należy:
– nie nadużywać gorących kąpieli i sauny,
– nie nosić zbyt obcisłych spodni i ciasnych skarpet,
– zadbać o aktywność fizyczną, jednak nie uprawiać dyscyplin obciążających stopy,
– co pewien czas należy przenosić ciężar ciała z palców na piętę i odwrotnie (wspinanie się), gdy czynność wymaga długotrwałego przybywania w pozycji stojącej,
– poruszać stopami, co jakiś czas wstawać i spacerować, jeśli czynność wymaga długiego pozostawania w pozycji siedzącej,
– dobrać właściwe obuwie – buty nie powinny mieć obcasów wyższych niż 5 cm.
Artykuł powstał w ramach kampanii “Zrozumieć Starość” i jest częścią poradnika dla rodzin i opiekunów. Poradnik jest dostępny pod adresem www.zrozumiec-starosc.pl.
