Izolacja społeczna polskich seniorów postępuje

Jak pokazuje badanie Instytutu Polityki Senioralnej, niemal 60% respondentów zadeklarowało, że ich stan psychiczny jest gorszy niż przed pandemią. Blisko połowa seniorów ograniczyła w tym czasie relacje społeczne, a co trzeci odczuwał stres emocjonalny. Jakie mogą być konsekwencje dłuższej izolacji?

W Polsce nawet do 1 miliona osób pozostaje w stanie izolacji społecznej, objawiającej się utrzymywaniem bardzo ograniczonych relacji z innymi ludźmi, często żyjąc samotnie w swoich mieszkaniach i domach. Nieliczne kontakty społeczne wzmagają w osobach starszych pragnienie rozmowy, z czego dobrze zdają sobie sprawę naciągacze, potrafiący wysłuchać i okazać empatię. Stosując wyrafinowane techniki manipulacyjne, już podczas krótkiej rozmowy telefonicznej są w stanie uzyskać kluczowe dla nich dane i skłonić rozmówcę do działań mających na celu przekazanie pieniędzy. Powszechnie znana metoda „na wnuczka”, jak pokazują statystyki, jest coraz szerzej i skuteczniej wykorzystywana. Od początku roku do końca czerwca zanotowano ponad 2 tysiące prób oszustwa, w tym ok. 60% skutecznych. Dzięki czujności osób z otoczenia lub pracowników banku udaremniono z kolei 900 przypadków.

Tylko od początku stycznia do końca czerwca tego roku oszuści spowodowali straty o łącznej wartości 63 557 479 zł – tyle co w całym 2018 roku. Tendencja wzrostowa stale się utrzymuje, dla porównania – w 2019 r. wyłudzono 72 mln, a w 2020 r. – blisko 86 mln. Co istotne, metoda „na wnuczka” przyjmuje coraz to nowe formy. Oszuści podszywają się już nie tylko pod członków rodziny, ale także policjantów, pracowników administracji czy usług telekomunikacyjnych. Kontekstem stają się coraz częściej bieżące wydarzenia w kraju, tj. tematy związane z pandemią COVID-19 czy spisem powszechnym.

Okres urlopowy to wyjątkowo atrakcyjny czas dla oszustów – starsze osoby wówczas często pozostają same w swych domach, podczas gdy ich bliscy są na wakacyjnych wyjazdach. Skłonność do udzielania pomocy finansowej członkom rodziny wśród osób starszych potwierdzają badania. Zgodnie z danymi z raportu InfoSenior, 45% ankietowanych seniorów przyznało, że udziela takiego wsparcia swoim bliskim, najczęściej przy niespodziewanych wydatkach. 3% z kolei deklaruje, że regularnie pomaga im przekazując większe kwoty. Polscy seniorzy chętnie dzielą się zgromadzonymi oszczędnościami szczególnie wtedy, kiedy ich bliscy są w nagłej potrzebie. A to wykorzystują oszuści.

Osoby po 65. roku życia od dawna należały do grupy wiekowej najbardziej narażonej na działania oszustów, ze względu na czynniki zdrowotne i społeczne – nierzadko zmagają się one z demencją i innymi przypadłościami skutkującymi obniżoną aktywnością percepcyjną, a także często żyją w jednoosobowych gospodarstwach domowych. Statystyki z ostatniego półrocza dotyczące skali oszustw na osobach starszych prowadzą do smutnego wniosku – świadomość problemu wyłudzeń oraz sposobów zapobiegania sytuacjom potencjalnych zagrożeń jest nadal niska wśród polskich seniorów. Wciąż mamy na tym polu sporo pracy do wykonania – mówi Beata Czech, Dyrektor Wykonawcza Promedica24.

Pandemia okazała się wyjątkowo trudnym czasem dla najstarszego pokolenia Polaków – ze względu na obserwowane pogorszenie kondycji psychofizycznej, pogłębione osamotnienie i wzmożony stres towarzyszący społecznej izolacji[1]. Ponadto zachwiane przez sytuację pandemiczną poczucie bezpieczeństwa osób starszych jeszcze bardziej pogłębia problem postępującej liczby oszustw. Te oprócz strat pieniężnych mogą także w wyniku nagłego stresu przyczynić się do pogorszenia ich stanu zdrowia. Jak zapobiegać podobnym zdarzeniom? W takiej sytuacji rośnie m.in. rola profesjonalnego opiekuna osoby starszej. Taka osoba jest wsparciem w zapobieganiu sytuacjom zagrażającym bezpieczeństwu zdrowotnemu i materialnemu seniora, ale przede wszystkim źródłem pomocy w codziennych czynnościach. A to ma ogromne znaczenie w dobie cyfryzacji.

Potrzeba wspierania seniorów w dobie postępującej cyfryzacji podstawowych usług jest nagląca, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że już 7 na 10 osób starszych otrzymuje swoje emerytury na rachunek bankowy. Uświadamianie zagrożeń i taktyk stosowanych przez oszustów oraz zapewnianie wsparcia ze strony osób bliskich czy opiekuna, czuwających nad bezpieczeństwem seniora  – nie tylko w fizycznym wymiarze –  może pomóc zapobiec negatywnym sytuacjom i uchronić choćby przed próbami wyłudzeń, których z każdym rokiem przybywa – podsumowuje Beata Czech z Promedica24.