Muzykoterapia – muzyka która leczy
Muzykoterapia jest bardzo starym sposobem terapii. Obecnie muzykoterapia została poddana wielu badaniom naukowym i zyskała status dziedziny medycyny.
Czym jest muzykoterapia
Muzykoterapia to
- łagodzenie bólu przy zastosowaniu odpowiednio dobranej muzyki,
- oddziaływanie muzyką w chorobach psychosomatycznych, a także w rehabilitacji narządów ruchu,
- uspokojenie, rozluźnienie organizmu,
- zabawa,
- wytworzenie za pośrednictwem muzyki równowagi pomiędzy sferą przeżyć emocjonalnych a procesami fizjologicznymi,
- aktywizacja emocji,
- poprawienie nastroju podopiecznego,
- dostarczenie pozytywnych przeżyć seniorowi.
Muzykoterapia często okazuje się efektywna, gdy zawodzą inne formy leczenia, szczególnie w wypadku demencji.
Zastosowanie muzykoterapii
Zastosowanie tej formy terapii powoduje:
- poprawę snu. Dosyć często osoby starsze z chorobą otępienną mają problem z zasypianiem, odpowiedni rodzaj muzyki – monotonnej i spokojnej, np. F. Chopin „Kołysanka Des – dur”, powoduje wyciszenie organizmu i przyspiesza zasypianie.
- zmniejsza napięcie emocjonalne seniora. Niezależnie od wieku, każdy człowiek czasami odczuwa potrzebę
- rozładowania emocji poprzez krzyk lub głośne mówienie. Możemy wykorzystać niektóre utwory muzyczne,
- aby nasz podopieczny mógł, nucąc głośno melodię, rozładować emocje. Nie polecamy muzyki rockowej,
- z wyjątkiem tych podopiecznych, którzy tym gatunkiem muzycznym są zainteresowani, ale jest wiele utworów klasycznych i popularnych nadających się do tego typu ćwiczenia, np. M. Ravel „Bolero”, w którym powtarzająca się melodia jest łatwa do powtarzania, jednocześnie jest coraz głośniejsza, pobudza seniora do głośniejszego nucenia. Mechanizm uwalniania napięcia w ten sposób jest fizjologicznym działaniem organizmu. Nabieramy dużo powietrza do płuc, aby uwolnić je przez gwałtowne wypchnięcie przeponą, co powoduje spięcie mięśni i ich rozluźnienie.
- poprawienie odczuć podczas kąpieli. Wielu seniorów, zwłaszcza tych z demencją, odczuwa niechęć przed kąpielą, która spowodowana jest lękiem przed zimnem podczas wychodzenia z kąpieli lub odczuciem parzenia przy zanurzaniu. Opisywaliśmy już proces utraty funkcji ochronnych skóry, który między innymi jest odpowiedzialny za zwiększoną wrażliwość na bodźce: zimno-gorąco. Możemy złagodzić ten niepokój przy pomocy muzyki kojarzącej się z latem, wakacjami, wypoczynkiem. Zadbajmy, aby w łazience było ciepło, a woda w wannie niezbyt gorąca, dolejmy cieplejszej wody podczas kąpieli, aby podopieczny czuł się komfortowo i szybko osuszmy jego ciało, gdy wyjdzie z wody.
- wyraźna redukcja depresji i lęku.
Funkcje muzykoterapii
- odwrócenie uwagi od bólu i lęku, kierując uwagę seniora na muzykę niosącą pociechę,
- dostarczenie muzycznego bodźca do rytmicznego oddychania,
- zachęcenie, poprzez rytm, do wykonywania płynnych ruchów i nucenia, które poprawia oddychanie,
- spowodowanie, aby senior zaczął wyobrażać sobie przyjemne rzeczy i wspominać miłe chwile,
- stworzenie warunków do głębokiego relaksu,
- zmiana nastroju,
- koncentrowanie uwagi na pozytywnych myślach i uczuciach oraz na celebrowaniu życia.
Dobór muzyki
- Mimo wielu badań nad wykorzystaniem muzyki do walki z bólem i strachem nie odkryto powodów, dlaczego te same utwory działają na jednych stymulująco, na innych wcale, a czasami reakcja jest inna od oczekiwanej. Najczęściej wykorzystujmy muzykę łagodną i powolną. Spokojna melodia, wolne tempo, powtarzające się frazy melodyczne, łagodna dynamika składają się na definicję „muzyki uspokajającej”.
- Najlepiej wybierajmy muzykę klasyczną, która zdecydowanie dobrze działa na podopiecznych z chorobą wieńcową.
- Unikajmy muzyki „New age” reklamowanej jako relaksująca, ponieważ nie redukuje stresu i jest zbyt pobudzająca.
- Natomiast powolna i łagodna muzyka rockowa może powodować u słuchaczy zwolnienie pulsu, tak więc mogą istnieć elementy muzyki spoza zalecanego stylu, które wywołują reakcję terapeutyczną.
Znajomość utworów i preferencji muzycznych podopiecznego ma duże znaczenie, ponieważ stan relaksu najłatwiej osiąga się słuchając muzyki znanej i lubianej. Nie ma jednego utworu lub typu muzyki, który ma uniwersalne zastosowanie, dlatego dobierając utwory muzyczne, kierujmy się gustem muzycznym seniora oraz obserwacją, jak wpływa na niego utwór, którego słuchał.
Najpierw rozejrzyjmy się, czy w domu podopiecznego jest sprzęt do odtwarzania muzyki i czy są jakieś płyty lub nagrania, jeśli są, zapytajmy, które podopieczny lubi najbardziej. Zadajmy też pytanie rodzinie, czy znają upodobania muzyczne seniora?
Jednak jeśli nie był on melomanem, prawdopodobnie nie uzyskamy satysfakcjonującej nas odpowiedzi. Jeśli nie znajdziemy żadnych wskazówek, dobrym rozwiązaniem jest wybranie się na spacer, do sklepu muzycznego (jeśli taki jest w pobliżu) razem z podopiecznym i posłuchanie muzyki. Możemy zacząć od klasyki, np. W. A. Mozart „Eine Kleine Nachtmusik”, L. van Beethoven „I Symfonia”, P. Czajkowski „Koncert skrzypcowy D-dur”, następnie posłuchajmy muzyki popularnej w danym regionie Niemiec.
Jeśli żadna go nie zainteresuje, nie powinniśmy stosować muzykoterapii. Jednak jeśli zauważymy, że jest zainteresowany, poinformujmy bliskich seniora, że dobrym prezentem byłaby płyta z wybranym utworem.
Wspólne przeżywanie pozytywnych emocji daje szansę na przełamanie barier nieśmiałości i rozładowanie napięcia.
