Odwodnienie organizmu u osób starszych – objawy, jak rozpoznać odwodnienie, co robić?

29 września 2020
Oceń ten artykuł

Opiekujesz się osobą starszą? Zastanawiasz się, jak rozpoznać odwodnienie u swojego rodzica czy Podopiecznego? Dowiedz się, dzięki wiedzy ekspertów Promedica24, jakie są objawy odwodnienia u seniora.

Na czym polega odwodnienie organizmu?

Pamiętaj, że:

  • proces starzenia sprawia, że zmniejsza się ilość wody w organizmie,
  • efektywność poszczególnych narządów jest ograniczona, dochodzi do zmniejszenia sprawności nerek i ośrodku pragnienia w mózgu,
  • schorzenia osoby starszej i przyjmowane przez nią leki mogą predysponować do odwodnienia organizmu.

Odwodnienie wiąże się nie tylko z upalnymi miesiącami i zwiększoną utratą wody, w postaci skraplającego się potu. Do tematu odwodnienia należy podejść holistycznie, ponieważ predysponuje do niego nie tylko podeszły wiek, ale i dieta, towarzyszące schorzenia czy przyjmowane leki. Pomimo, że zapotrzebowanie na wodę jest zbliżone w różnych grupach wiekowych i wynosi 2 litry płynów na dobę dla kobiet i 2,5 litra dla mężczyzn, podaż wody wraz z wiekiem ulega fluktuacjom. Przykładowo, kobiety w wieku 20 lat powinny spożywać zbliżoną ilość wody do kobiety w wieku 70 lat (2000 ml). Jednak łatwo sobie wyobrazić, iż przyswajanie wody może wyglądać zupełnie inaczej w poszczególnych grupach wiekowych. Wszystko za sprawą zmniejszania się wrażliwości nerwów obwodowych, zlokalizowanych w jamie ustnej, gardle, przełyku czy żołądku, co może doprowadzić do upośledzenia odruchu pragnienia. To unerwienie jest odpowiedzialne za przekazywanie informacji do mózgu na temat objętości przyjętych płynów, a także wpływa na wytwarzanie przez podwzgórze wazopresyny – hormonu, który  jest kluczowy w regulacji płynów ustrojowych. Pomniejszone odczuwanie pragnienia u osób starszych może być zatem jedną z przyczyn odwodnienia. Dodatkowo, część osób w podeszłym wieku zapomina o regularnym nawadnianiu, bądź unika go z powodu problemów związanych z układem moczowym czy przemieszczaniem się. Kluczowe jest zatem rozpoznawanie sygnałów, które mogą wskazywać na dehydratację. Dostrzeżenie odwodnienia w przypadku osób starszych może być szczególnie trudne, ponieważ charakterystyczne dla niego objawy mogą zostać zinterpretowane jako typowe dla przebiegu innych chorób wieku podeszłego.

Objawy odwodnienia u starszej osoby

Do odwodnienia organizmu mogą przyczynić się takie czynniki jak przebyte w ostatnim czasie biegunki, wymioty, znaczna utrata potu w wyniku gorączki, dużego wysiłku fizycznego, podwyższonej temperatury otoczenia czy infekcje układu moczowego i niedostateczna ilość przyjmowanych płynów. Objawy, które mogą świadczyć o odwodnieniu organizmu to:

  • zmniejszenie elastyczności skóry – tzw. skóra plastelinowata,
  • suche, spierzchnięte wargi,
  • uczucie suchości w jamie ustnej,
  • zawroty głowy, bóle głowy, omdlenia,
  • zaburzenia widzenia,
  • zaparcia,
  • spadek ciśnienia tętniczego krwi.
  • infekcje układu moczowego (podczas długotrwałego odwodnienia).

Rozpoznawanie tych wskaźników jest szczególnie istotne, ponieważ skutki odwodnienia u starszych osób mogą być bardzo dotkliwe. Nawet niewielkie zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej mogą doprowadzić do zaostrzenia chorób Podopiecznego czy zainicjować inny proces chorobowy. Odwodnienie wśród osób po 65 roku życia jest częstszym zjawiskiem, niż mogłoby się wydawać, dlatego nie lekceważ jego symptomów.

Czynniki ryzyka występowania odwodnienia u osób starszych

Istotną kwestią jest także farmakoterapia przyjmowana przez Podopiecznego. Wraz z wiekiem, prawidłowe wchłanianie leków jest coraz większym wyzwaniem dla narządów i często występują niepożądane skutki, takie jak biegunki, nudności, które potrafią zachwiać równowagę organizmu. Zwróć zatem uwagę na rodzaj leków przyjmowanych przez starszą osobę lub udaj się na konsultację z lekarzem prowadzącym. Wiele leków z grupy diuretyków niesie bowiem działania niepożądane, a część pacjentów próbuje łagodzić samodzielnie biegunki, kupując dostępne bez recepty leki zawierające środki osmotyczne. Takie działanie w łatwy sposób może doprowadzić do zachwiania homeostazy. Schorzenia, które mogą predysponować do wystąpienia odwodnienia to choroby neurodegeneracyjne, takie jak Alzheimer czy Parkinson. Otępienie w chorobie Alzheimera może sprawiać, że osoba starsza będzie zapominać o nawyku picia wody. Trudności w przełykaniu, które często występują w chorobie Parkinsona, mogą natomiast znacznie obniżyć chęci Podopiecznego na przyjmowanie wody i pokarmów. Ograniczenie sprawności ruchowej także może budzić niechęć do przyjmowania płynów, ponieważ wstawanie czy przemieszczenie się może sprawiać osobie starszej ból, dlatego skrzętnie będzie unikać wizyt w toalecie.

Jak przeciwdziałać odwodnieniu organizmu u osób starszych?

Odpowiednie nawodnienie jest kluczowe dla utrzymania organizmu w równowadze, jest to istotne zarówno dla zachowania zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Osoby starsze, regularnie pijące niewielkie ilości wody lepiej poradzą sobie z ewentualnymi schorzeniami czy przebytą operacją. Dobre nawodnienie to także lepsze funkcjonowanie układu pokarmowego, wchłanianie witamin rozpuszczalnych w wodzie i brak zaparć. W jaki sposób należy dbać o optymalne nawodnienie osób starszych?

  • Stwórz wraz z seniorem nawyk picia wody. Możecie o określonych porach dnia, wypijać w swoim towarzystwie szklankę wody.
  • Miej pewność, że podopieczny zawsze w pobliżu posiada wodę. Możesz skorzystać ze szklanki, ale także z butelki filtrującej z podziałką, by odmierzać porcje wody do wypicia, co ułatwi starszej osobie jej przyswajanie.
  • Jeśli senior nie przepada za piciem wody, zadbaj o wzbogacenie jego diety w owoce, warzywa, wyciskane soki, ziołowe herbatki, zupy, które dostarczą wody i składników mineralnych. Żywienie osób starszych należy dopasować do ich poziomu aktywności, przebytych chorób i przyjmowanych leków. Zapoznaj się z kluczowymi składnikami odżywczymi w diecie osób w podeszłym wieku, które opisaliśmy w naszym artykule – 3 zasady zdrowej diety seniora – co jeść, żeby czuć się lepiej.
  • Dbaj o to, aby senior nie spożywał znacznej ilości kawy czy mocnej czarnej herbaty, które działają moczopędnie, a zarazem odwadniająco.
  • Zadbaj o nawodnienie szczególnie, jeśli Podopieczny miewa biegunki, nudności, a także podczas upalnych dni.

Mamy nadzieję, że ten tekst ułatwił Ci rozpoznawanie objawów odwodnienia oraz pozwolił poznać działania profilaktyczne, które pomagają ograniczyć jego ryzyko.