Wskazówki dotyczące opieki nad osobami z wadami wzroku
Wzrok to jedna z najważniejszych funkcji organizmu, która pozwala nam czuć się pewnie, zadbać o siebie i żyć pełnią życia. Jednak wraz z wiekiem widzenie może się znacznie pogorszyć z wielu powodów, w tym z niektórych chorób, takich jak zaćma i jaskra. Tym samym coraz trudniej jest rozróżniać obiekty. Często nawet okulary nie pomagają, gdyż upośledzona jest drożność drobnych naczyń krwionośnych oka, a także metabolizm siatkówki, dochodzi do atrofii optycznej.
Wszystko to stwarza duże utrudnienia w poruszaniu się, gotowaniu, ubieraniu się, wykonywaniu codziennych zabiegów higienicznych, a zadaniem opiekuna jest uporanie się z tym i zadbanie o stan emocjonalny swojego pacjenta, który, całkiem logicznie, jest prawdopodobnie zdenerwowany sytuacją.
Opiekun zajmujący się osobą z dysfunkcją wzroku powinien zwrócić uwagę na kilka zasad:
- Nie powinno podchodzić niespodziewanie do podopiecznego, gdyż spowoduje to dodatkowy stres – należy go uprzedzić ustnie;
- Przed jedzeniem opiekun może wyjaśnić, jakie dania zawiera posiłek;
- Podczas chodzenia obowiązuje ta sama zasada – podopiecznego warto w odpowiednim czasie informować o nierównościach, dziurach, kałużach lub innych przeszkodach na drodze;
- Przechodząc przez pomieszczenia o różnym natężeniu światła (jasne i ciemne), podopiecznego z dysfunkcją wzroku należy trzymać za rękę, gdyż nagła zmiana oświetlenia wywołuje u niego zdenerwowanie;
- Warto asekurować podopiecznego podczas przechodzenia przez trudne miejsca np. schody.
Aby spowolnić proces uszkodzenia wzroku, warto co roku odbywać regularne konsultacje z okulistą. Ponadto, aby zmniejszyć zmęczenie oczu, ogranicz oglądanie programów telewizyjnych, filmów, czytania książek. Jeżeli podopieczny lubi czytać warto zainwestować w książki z większą czcionką.
Jak zorganizować życie podopiecznego z dysfunkcją wzroku?
- Pomieszczenie w którym się znajduje powinno być dobrze oświetlone;
- Rzeczy osobiste i inne przedmioty potrzebne w życiu codziennym należy zawsze przechowywać w tych samych miejscach;
- Podczas jedzenia dobrze jest używać głównie nietłukących się talerzy i filiżanek;
- Wszystkie meble z ostrymi kątami należy usunąć lub zabezpieczyć;
- Podłoga w domu powinna być starannie dobrana, aby zapobiec poślizgnięciu się pacjenta, jeżeli nie ma takiej możliwości, warto zainwestować w obuwie, które zapobiegnie poślizgów.
Jaskra: czego unikać?
Przestrzeganie wymienionych wyżej zasad sprawdza się niezależnie od wady wzroku lub schorzenia, jednak w przypadku niektórych chorób opiekun musi pamiętać o konieczności wdrożenia dodatkowych środków ostrożności. Chodzi przede wszystkim o profilaktykę – niektóre schorzenia w początkowych stadiach nie dają żadnych objawów. To dlatego tak istotne jest, by senior regularnie wykonywał badania wzroku. Tak jest m.in. w przypadku jaskry.
Co to jest jaskra? To choroba, która powstaje na skutek zbyt wysokiego ciśnienia w gałce ocznej. Ryzyko zapadnięcia na tę chorobę rośnie razem z wiekiem. Należy pamiętać, że cukrzycy, osoby cierpiące na częste migreny, zmagające się z problemami ciśnieniowymi czy obciążone genetycznie są obarczeni większym ryzykiem zachorowania.
Jakie są pierwsze objawy jaskry? Najpierw zazwyczaj dochodzi do ogólnego pogorszenia jakości widzenia i zaczerwienienia oka. W późniejszym stadium dochodzi też do zwężenia pola widzenia (widzenia tunelowego), bólu oka i widzenia aureoli wokół źródeł światła.
Zaćma a jaskra
Inną często występującą u seniorów chorobą wzroku jest zaćma – jak zapobiegać temu schorzeniu? Najczęstszym rodzajem zaćmy jest zaćma starsza – pojawiająca się u osób, które ukończyły 50. rok życia. Najbardziej charakterystycznym objawem zaćmy jest zamglony obraz widzenia. Chory ma również problemy w ocenie odległości. Alarmującym sygnałem dla opiekuna powinna być zmiana koloru źrenicy podopiecznego – z czarnej na szarobiały.
Warto jednak podkreślić, że można znacznie obniżyć ryzyko pojawienia się i rozwoju zaćmy. Pomóc może stosowanie odpowiedniej diety (ograniczenie węglowodanów, spożywanie produktów bogatych w witaminę C, picie zielonej herbaty) oraz – jeśli podopieczny pali papierosy – rzucenie nałogu.
Tak jak w przypadku zaćmy, można podejmować konkretne działania także w przypadku innych chorób wzroku. Prezbiopia (czyli starczowzroczność) to problem widzenia z bliskiej odległości – osoba chora musi np. odsuwać od siebie tekst, aby go przeczytać. Pierwsze problemy bardzo często pojawiają się już po ukończeniu 40. roku życia. Objawy można nieco zniwelować – i zastopować rozwój choroby – poprzez unikanie alkoholu, leków przeciwhistaminowych (jeśli to możliwe) i antydepresantów.
Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednej chorobie wzroku – to zwyrodnienie plamki żółtej, dla którego charakterystyczne są problemy z widzeniem na wprost, rozpoznawaniem koloru czy ostrością obrazu. Ryzyko zachorowania na nią rośnie razem z wiekiem. W najgorszym przypadku może prowadzić nawet do ślepoty.
Czy zwyrodnienie plamki żółtej można wyleczyć? Niestety na razie nie jest to możliwe, ale – jeśli jest zdiagnozowana stosunkowo wcześnie – można zahamować rozwój choroby.
To pokazuje, że opiekunowie powinni być szczególnie wyczuleni na to, jak często ich podopieczny wykonuje badania wzroku – dzięki nim można zapobiec wielu schorzeniom lub przynajmniej znacząco opóźnić ich rozwój.
