Muzykoterapia dla seniorów, jako ważny aspekt codzienności w opiece nad osobami starszymi

Wiele osób starszych nie radzi sobie ze zmianami fizycznymi i psychicznymi, jakie zachodzą w ich coraz mniej wydajnych organizmach. Procesy chorobowe oraz poczucie samotności seniorów pogłębia dodatkowo kreowany przez media kult ciała oraz współczesna kultura. Osoby starsze czują się spychane na margines społeczny również dlatego, że w dobie Internetu ich wiedza i doświadczenie nie są już tak doceniane. W walce z tym zespołem problemów może ich jednak wspomóc terapia z wykorzystaniem muzyki. Muzykoterapia dla seniorów pozwala poprawić koncentrację i samopoczucie, a często również sprawność ruchową.

Muzykoterapia to znana od dziesięcioleci forma rehabilitacji fizyczno-psychicznej, której skuteczność została dowiedziona naukowo. Jej istota polega na poddawaniu człowieka działaniu określonej muzyki, która korzystnie wpływa na jego stan psychiczny, fizyczny czy emocjonalny. Dziś jest traktowana jako dziedzina medycyny, którą można się skutecznie zajmować pod warunkiem ukończenia profesjonalnych studiów lub kursów.

Terapię z wykorzystaniem muzyki zaczęto stosować po drugiej wojnie światowej, kiedy to potrzebna była pomoc dla żołnierzy z urazami mózgu. Szybko okazało się, że ma pozytywny wpływ na psychikę i emocje poszkodowanych, dlatego z czasem rozszerzono zakres jej zastosowań. Dziś stanowi ona formę psychoterapii, stosowaną głównie w leczeniu nerwic, a także zaburzeń psychicznych i psychosomatycznych.

Przeprowadzone badania potwierdzają też, że muzykoterapia pozwala również skrócić czas rehabilitacji nawet o jedną czwartą, dlatego stosuje się ją na salach chorych i salach operacyjnych. A w jaki konkretnie sposób może pomóc seniorom?

Jeśli chodzi o osoby starsze, muzykoterapia niesie szereg korzyści przede wszystkim w ich sferze psychiczno-emocjonalnej. Taka terapia może między innymi:

Warto zauważyć, że muzykoterapia dla seniorów okazuje się skuteczna również w przypadku demencji, gdy inne formy leczenia nie przynoszą pożądanych rezultatów.

Muzyka ma właściwości uspokajające i wyciszające, ale również pobudzające. Może sprzyjać relaksowi ciała i usuwać napięcie, a z drugiej strony, dodać energii i zmotywować do działania. To, w jaki sposób będzie oddziaływać na stan psychofizyczny, zależy przede wszystkim od jej gatunku oraz konkretnych utworów muzycznych.

Seniorzy, zwłaszcza ci borykający się z chorobą otępienną, często mają problem z zasypianiem. Dlatego w ich przypadku sprawdza się muzyka monotonna i spokojna, na przykład „Kołysanka Des-dur” Fryderyka Chopina, która sprzyja wyciszeniu organizmu i poprawie snu. Chcąc uzyskać efekt odwrotny, to znaczy zachęcić seniora do rozładowania emocji, stosuje się głośniejszą muzykę, łatwą do powtarzania i nucenia. Może być to muzyka rockowa, ale w większości przypadków lepiej sięgnąć po łagodniejsze brzmienia muzyki klasycznej i popularnej – może być to na przykład utwór „Bolero”, Maurice’a Ravela.

Odpowiedni stan najłatwiej osiągnąć słuchając muzyki znanej i lubianej, jednak nie ma jej jednego konkretnego gatunku, który sprawdziłby się w każdym przypadku. Te same utwory na jednych działają w pożądany sposób, na innych w ogóle, a niekiedy efekt jest przeciwny do oczekiwań. Dlatego dobierając utwory muzyczne dla seniora należy kierować się jego gustem muzycznym, a także obserwacją, jak reaguje na puszczaną muzykę.

Należy też podkreślić, że sama muzykoterapia dzieli się na: aktywną oraz receptywną. Ta ostatnia polega na swobodnym słuchaniu określonego rodzaju muzyki, co odbywa się w stanie relaksacji, podczas fizycznego wypoczynku. Dodatkowo może ona obejmować dyskusję psychoterapeutyczną, w której omawiane są problemy seniora i odczucia towarzyszące słuchaniu danej muzyki. Natomiast muzykoterapia aktywna wiąże się z wykonywaniem działań wymagających zaangażowania fizycznego. W tym wypadku senior może wykonywać aktywność przy akompaniamencie muzyki, śpiewać czy grać na instrumencie.

Muzykoterapia dla dorosłych musi być dopasowana do ich możliwości fizycznych oraz specyfiki dolegliwości, z którymi się borykają. Ważne jest też to, aby nie kojarzyła się wyłącznie z formą leczenia czy rehabilitacji, lecz pozwalała również na miłe spędzanie czasu.

Seniorzy mogą korzystać z terapii indywidualnie, jednak dobre efekty przynoszą także rozmaite zajęcia grupowe. Wspólne śpiewane piosenek czy kolęd to dla nich dobra zabawa, a jednocześnie okazja do budowania więzi. Poza tym przywołuje przyjemne wspomnienia czy emocje, co przekłada się na ich lepsze samopoczucie.

Należy pamiętać, że muzykoterapia to tylko jedna z aktywności, którą warto zająć seniora. Na stronie:  https://promedica24.com.pl/poradnik-opieki/opieka-nad-osoba-starsza/ przedstawiono więcej wskazówek, w jaki sposób dobrze jest opiekować się osobami starszymi. Można na niej znaleźć przydatne informacje dotyczące fizjoterapii, gimnastyki umysłu, arteterapii czy ergoterapii. Godna rozważenia jest każda z tych aktywności, bowiem opieka nad seniorami to zarówno opieka fizyczna, jak i wsparcie ich kondycji psychicznej.